Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), belirli ürünlerin tüketimini vergilendirmek amacıyla uygulanan dolaylı bir vergi türüdür. Bu makalede, ÖTV'nin ne olduğunu, hangi ürünlerde uygulandığını, hesaplama yöntemlerini ve özellikle araçlarda ÖTV uygulamasını detaylı olarak inceleyeceğiz.

ÖTV nedir?

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu ile düzenlenmiş olan ve belirli ürünlerin tüketiminden alınan dolaylı bir vergidir. ÖTV, ürünün nihai tüketiciye satışından önce, üretim veya ithalat aşamasında bir kez alınır ve ürünün fiyatına yansıtılır.

ÖTV'nin temel amacı, lüks tüketim olarak kabul edilen veya çevre ve sağlık açısından zararlı olabilecek ürünlerin tüketimini sınırlandırmak ve bu ürünlerden ek gelir elde etmektir. Ayrıca, ÖTV ile birlikte enerji tasarrufu, çevre koruma ve kamu sağlığını koruma gibi amaçlar da gözetilmektedir.

ÖTV Hesaplama Süreci Ürün Fiyatı ÖTV Oranı ÖTV Tutarı ÖTV Dahil Fiyat KDV Oranı KDV Tutarı Toplam Fiyat Ürün Fiyatı + ÖTV + KDV

ÖTV hangi ürünlerde uygulanmaktadır?

ÖTV, dört ana ürün grubunda uygulanmaktadır:

  1. I Sayılı Liste: Petrol ürünleri ve türevleri (benzin, motorin, LPG, doğal gaz, madeni yağlar vb.)
  2. II Sayılı Liste: Motorlu taşıtlar (otomobil, motosiklet, ATV, karavan, yat, uçak vb.)
  3. III Sayılı Liste: Alkollü içkiler ve tütün mamulleri
  4. IV Sayılı Liste: Lüks tüketim malları (elektronik cihazlar, beyaz eşya, kozmetik ürünleri, silahlar vb.)

Her bir ürün grubu için farklı vergi oranları ve hesaplama yöntemleri uygulanmaktadır. Örneğin, motorlu taşıtlarda motor hacmi ve değeri, alkollü içkilerde alkol derecesi, tütün mamullerinde ise hem maktu (sabit) hem de nispi (oransal) vergi uygulanmaktadır.

Hibrit araçlarda özel tüketim vergisi oranı nedir?

Hibrit araçlar, hem içten yanmalı motor hem de elektrik motoru kullanarak çalışan araçlardır. Türkiye'de hibrit araçlar için ÖTV oranları, aracın motor hacmine ve ÖTV matrahına (vergisiz satış fiyatı) göre belirlenmektedir. Ancak, hibrit araçlar için normal içten yanmalı motorlu araçlara göre daha düşük ÖTV oranları uygulanmaktadır.

Hibrit araçlar için güncel ÖTV oranları şu şekildedir:

  • Motor hacmi 1600 cc'ye kadar olan hibrit araçlar için:
    • ÖTV matrahı 184.000 TL'ye kadar olanlar: %45
    • ÖTV matrahı 184.000 TL ile 220.000 TL arasında olanlar: %50
    • ÖTV matrahı 220.000 TL'yi aşanlar: %60
  • Motor hacmi 1600 cc ile 2000 cc arasında olan hibrit araçlar için:
    • ÖTV matrahı 228.000 TL'ye kadar olanlar: %100
    • ÖTV matrahı 228.000 TL'yi aşanlar: %110
  • Motor hacmi 2000 cc'yi aşan hibrit araçlar için: %160

Not: Bu oranlar değişebilir, güncel oranlar için Resmi Gazete'yi veya Gelir İdaresi Başkanlığı'nın web sitesini kontrol etmeniz önerilir.

Elektrikli araçlarda ÖTV oranı nedir?

Elektrikli araçlar, çevre dostu olmaları nedeniyle daha düşük ÖTV oranlarına tabidir. Elektrikli araçlarda ÖTV oranı, aracın motor gücüne göre belirlenmektedir.

Elektrikli araçlar için güncel ÖTV oranları şu şekildedir:

  • Motor gücü 85 kW'ı geçmeyenler: %10
  • Motor gücü 85 kW ile 120 kW arasında olanlar: %25
  • Motor gücü 120 kW'ı geçenler: %60

Bu düşük ÖTV oranları, elektrikli araçların yaygınlaşmasını teşvik etmek ve çevre kirliliğini azaltmak amacıyla uygulanmaktadır.

Engelli ÖTV indirimi nedir?

Engelli vatandaşlar, belirli şartları sağlamaları halinde, bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV'den muaf olarak araç satın alabilirler. Bu muafiyet, engelli bireyin kendisi için veya engelli bireyin kullanımı için başkası adına kayıt ve tescil edilecek araçlar için geçerlidir.

Engelli ÖTV indirimi için gerekli şartlar şunlardır:

  • Engelli sağlık kurulu raporunda, engellilik oranının %90 veya daha fazla olduğunun belirtilmesi veya
  • Engellilik oranı %90'dan az olsa bile, engelli sağlık kurulu raporunda "Özel tertibatlı araç kullanması gerekir" ibaresinin bulunması

Ayrıca, engelli ÖTV indiriminden yararlanılarak satın alınan araçlar, 5 yıl süreyle başkasına satılamaz veya devredilmez. Bu süre dolmadan satış veya devir yapılması durumunda, muaf tutulan ÖTV tutarı, cezalı olarak tahsil edilir.

Engelli kişi adına ÖTV indirimli araç almak için en düşük rapor oranı nedir?

Engelli kişi adına ÖTV indirimli araç alabilmek için, engelli sağlık kurulu raporunda belirtilen engellilik oranının en az %40 olması gerekmektedir. Ancak, engellilik oranı %40 ile %90 arasında olan engelli bireyler için, sağlık kurulu raporunda "Özel tertibatlı araç kullanması gerekir" ibaresinin bulunması şartı aranmaktadır.

Engellilik oranı %90 veya daha fazla olan engelli bireyler için ise, "Özel tertibatlı araç kullanması gerekir" ibaresi aranmaksızın ÖTV muafiyeti uygulanabilmektedir.

ÖTV indiriminin şartları nedir?

ÖTV indiriminden yararlanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:

  1. Engelli sağlık kurulu raporunda, engellilik oranının en az %40 olması
  2. Engellilik oranı %40 ile %90 arasında olanlar için, sağlık kurulu raporunda "Özel tertibatlı araç kullanması gerekir" ibaresinin bulunması
  3. Araç satın alındıktan sonra, engelli birey tarafından kullanılacaksa, engelli bireyin sürücü belgesi sahibi olması
  4. Araç, engelli birey dışında bir başkası tarafından kullanılacaksa, engelli bireyin üçüncü dereceye kadar kan veya sıhri hısımlarından birisi olması
  5. Araç, engelli bireyin kullanımı için alınıyorsa, aracın özel tertibatlı olması
  6. Engelli birey adına ilk defa araç alınıyor olması veya daha önce ÖTV muafiyetinden yararlanılarak alınan aracın ilk iktisap tarihinden itibaren 5 yıl geçmiş olması

Bu şartları sağlayan engelli bireyler veya engelli bireyin kullanımı için araç alacak kişiler, ÖTV muafiyetinden yararlanabilirler.

ÖTV indirimi nasıl hesaplanır?

Engelli ÖTV indirimi, aslında bir muafiyet olduğu için hesaplama yapılmaz. Engelli birey veya engelli bireyin kullanımı için araç alacak kişi, yukarıda belirtilen şartları sağlaması halinde, aracın ÖTV tutarını ödemekten tamamen muaf tutulur.

Ancak, bu muafiyet sadece belirli bir limit dahilinde uygulanmaktadır. Güncel düzenlemelere göre, engelli ÖTV muafiyeti, motor silindir hacmi 1600 cc'yi geçmeyen araçlar için geçerlidir. Motor silindir hacmi 1600 cc'yi aşan araçlar için ise, 1600 cc'ye kadar olan kısım için hesaplanan ÖTV tutarı kadar muafiyet uygulanır, aşan kısım için normal ÖTV oranı üzerinden vergi hesaplanır.

Örneğin, motor silindir hacmi 2000 cc olan bir araç için, 1600 cc'ye kadar olan kısım için ÖTV muafiyeti uygulanır, 1600 cc ile 2000 cc arasındaki 400 cc'lik kısım için ise normal ÖTV oranı üzerinden vergi hesaplanır.

Uyarı: Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve vergi danışmanlığı niteliği taşımaz. ÖTV oranları ve uygulamaları zaman içinde değişebilir. En güncel bilgiler için Gelir İdaresi Başkanlığı'nın resmi web sitesini ziyaret etmeniz veya bir vergi uzmanına danışmanız önerilir.