Hisse senedi yatırımcıları için sermaye ve temettü hesaplamaları, yatırım kararlarının önemli bir parçasıdır. Bu makalede, temettü, bedelsiz ve bedelli sermaye artırımları ile sermaye azaltımı gibi konuları detaylı olarak inceleyeceğiz.

Temettü nedir?

Temettü, şirketlerin elde ettikleri kârın bir kısmını hissedarlarına dağıtmasıdır. Şirketler genellikle yıllık olarak temettü dağıtırlar, ancak bazı şirketler çeyrek dönemlik veya altı aylık temettü ödemeleri de yapabilirler.

Temettü, hissedarlar için düzenli bir gelir kaynağı oluşturur ve şirketin finansal sağlığının ve kârlılığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Yatırımcılar, özellikle uzun vadeli ve gelir odaklı yatırım stratejileri için temettü verimliliği yüksek hisse senetlerini tercih edebilirler.

Temettü nasıl hesaplanır?

Temettü hesaplaması için kullanılan temel kavramlar şunlardır:

  • Hisse Başına Temettü (DPS - Dividend Per Share): Şirketin dağıttığı toplam temettü tutarının, toplam hisse senedi sayısına bölünmesiyle elde edilir.
  • Temettü Verimi (Dividend Yield): Hisse başına temettünün, hisse senedi fiyatına bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. Bu oran, yatırımcının hisse senedi yatırımından elde ettiği temettü getirisini gösterir.
  • Temettü Ödeme Oranı (Dividend Payout Ratio): Şirketin kârından temettü olarak dağıttığı kısmın yüzdesidir. Hisse başına temettünün, hisse başına kâra bölünmesiyle hesaplanır.

Örneğin, bir şirketin hisse fiyatı 50 TL ve hisse başına yıllık temettü ödemesi 2 TL ise, temettü verimi %4 olacaktır (2 TL / 50 TL = 0,04 veya %4).

Temettü dağıtımı sonrasında hisse fiyatı ne olur?

Temettü dağıtımı, teorik olarak hisse senedi fiyatını etkiler. Temettü dağıtım tarihinde (ex-dividend date), hisse senedi fiyatı genellikle dağıtılan temettü miktarı kadar düşer. Bunun nedeni, şirketin değerinin dağıtılan temettü miktarı kadar azalmasıdır.

Örneğin, hisse fiyatı 50 TL olan ve 2 TL temettü dağıtan bir şirketin hisse senedi, temettü dağıtım tarihinde teorik olarak 48 TL'ye düşer. Ancak, piyasa dinamikleri, yatırımcı davranışları ve diğer faktörler nedeniyle gerçek fiyat hareketi farklı olabilir.

Temettü nasıl alınır?

Temettü almak için, temettü dağıtım tarihinden önce ilgili şirketin hisse senedine sahip olmanız gerekir. Temettü alma süreci şu şekilde işler:

  1. Temettü İlan Tarihi (Declaration Date): Şirket yönetim kurulu, temettü dağıtımına karar verir ve bunu kamuya duyurur.
  2. Kayıt Tarihi (Record Date): Şirket, bu tarihte hisse senedi sahiplerinin listesini oluşturur. Temettü almak için bu tarihte hisse senedine sahip olmanız gerekir.
  3. Temettü Dağıtım Tarihi (Ex-Dividend Date): Bu tarihten itibaren alınan hisse senetleri, ilgili temettü ödemesine hak kazanamaz. Genellikle kayıt tarihinden 2 iş günü öncesidir.
  4. Ödeme Tarihi (Payment Date): Temettü ödemelerinin hissedarlara yapıldığı tarihtir.

Temettü ödemeleri, genellikle yatırımcının aracı kurumundaki hesabına otomatik olarak yatırılır. Türkiye'de temettü ödemeleri üzerinden %10 oranında stopaj vergisi kesilir.

Temettü almak için hisse senedi ne zaman alınmalı?

Temettü almak için, en geç temettü dağıtım tarihinden (ex-dividend date) bir iş günü öncesine kadar hisse senedini satın almış olmanız gerekir. Bu tarihten sonra alınan hisse senetleri, ilgili temettü ödemesine hak kazanamaz.

Ancak, sadece temettü almak amacıyla hisse senedi almak her zaman iyi bir yatırım stratejisi olmayabilir. Çünkü temettü dağıtım tarihinde hisse fiyatı genellikle temettü miktarı kadar düşer. Bu nedenle, temettü yatırım stratejisi, uzun vadeli bir perspektifle değerlendirilmelidir.

Bedelsiz sermaye artırımı nedir?

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin iç kaynaklarını (dağıtılmamış kârlar, yedek akçeler, yeniden değerleme fonları vb.) sermayeye ekleyerek, mevcut ortaklara bedelsiz olarak yeni hisse senetleri dağıtmasıdır. Bu işlem, şirketin toplam değerini değiştirmez, sadece hisse senedi sayısını artırır.

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin öz kaynaklarının güçlendirilmesi ve hisse senedinin likiditesinin artırılması amacıyla yapılır. Ayrıca, hisse senedi fiyatının düşürülerek daha erişilebilir hale getirilmesi de amaçlanabilir.

Bedelsiz sermaye artırımı nasıl hesaplanır?

Bedelsiz sermaye artırımı, genellikle yüzde olarak ifade edilir. Örneğin, %50 oranında bir bedelsiz sermaye artırımı, her 2 hisse için 1 bedelsiz hisse verilmesi anlamına gelir.

Bedelsiz sermaye artırımı sonrasında, hisse senedi fiyatı teorik olarak şu formülle hesaplanır:

Yeni Fiyat = Eski Fiyat / (1 + Bedelsiz Artırım Oranı)

Örneğin, hisse fiyatı 10 TL olan bir şirket %50 oranında bedelsiz sermaye artırımı yaparsa, teorik yeni fiyat 10 TL / (1 + 0,5) = 6,67 TL olacaktır.

Yatırımcının sahip olduğu hisse adedi ise şu şekilde hesaplanır:

Yeni Hisse Adedi = Eski Hisse Adedi × (1 + Bedelsiz Artırım Oranı)

Örneğin, 100 hisseye sahip bir yatırımcı, %50 bedelsiz sermaye artırımı sonrasında 100 × (1 + 0,5) = 150 hisseye sahip olacaktır.

Bedelli sermaye artırımı nedir?

Bedelli sermaye artırımı, şirketin yeni hisse senetleri çıkararak sermayesini artırması ve bu hisse senetlerini belirli bir fiyattan mevcut ortaklarına veya halka arz yoluyla satmasıdır. Bedelli sermaye artırımı, şirkete yeni nakit girişi sağlar.

Bedelli sermaye artırımı, genellikle şirketin büyüme planlarını finanse etmek, borçlarını ödemek veya işletme sermayesini güçlendirmek amacıyla yapılır.

Rüçhan hakkı nedir?

Rüçhan hakkı (yeni pay alma hakkı), bedelli sermaye artırımında mevcut ortakların, yeni çıkarılan hisse senetlerini, sahip oldukları hisse oranında ve belirlenen fiyattan satın alma önceliğidir. Bu hak, mevcut ortakların şirketteki ortaklık oranlarının seyrelmesini önler.

Rüçhan hakkı, bir değere sahiptir ve bu hak kullanılmak istenmiyorsa, borsada satılabilir. Rüçhan hakkının değeri, teorik olarak şu formülle hesaplanır:

Rüçhan Hakkı Değeri = (Piyasa Fiyatı - Rüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı) / (1 + Bedelli Artırım Oranı)

Örneğin, hisse fiyatı 10 TL olan bir şirket, %100 oranında ve 5 TL rüçhan hakkı kullanım fiyatıyla bedelli sermaye artırımı yaparsa, rüçhan hakkının teorik değeri (10 TL - 5 TL) / (1 + 1) = 2,5 TL olacaktır.

Bedelli sermaye artırımı nasıl hesaplanır?

Bedelli sermaye artırımında, yatırımcının yeni maliyet fiyatı şu formülle hesaplanır:

Yeni Maliyet = (Eski Hisse Adedi × Eski Maliyet + Yeni Hisse Adedi × Rüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı) / Toplam Hisse Adedi

Örneğin, 100 hisseye 10 TL'den sahip olan bir yatırımcı, %100 oranında ve 5 TL rüçhan hakkı kullanım fiyatıyla yapılan bedelli sermaye artırımında rüçhan hakkını kullanırsa:

Yeni Maliyet = (100 × 10 TL + 100 × 5 TL) / 200 = 7,5 TL olacaktır.

Eğer yatırımcı rüçhan hakkını kullanmaz ve satarsa, elde ettiği gelir maliyetinden düşülür:

Yeni Maliyet = (Eski Maliyet - Rüçhan Hakkı Satış Geliri / Eski Hisse Adedi)

Örneğin, rüçhan haklarını 2,5 TL'den satarsa: Yeni Maliyet = 10 TL - (100 × 2,5 TL / 100) = 7,5 TL olacaktır.

Sermaye azaltımı nedir?

Sermaye azaltımı, şirketin toplam sermayesini azaltması işlemidir. Bu, genellikle hisse senetlerinin geri alınması ve iptal edilmesi veya hisse senetlerinin nominal değerinin düşürülmesi yoluyla gerçekleştirilir.

Sermaye azaltımı, şirketin sermaye yapısını optimize etmek, hisse başına kazancı artırmak veya birikmiş zararları kapatmak amacıyla yapılabilir.

Sermaye azaltımı nasıl hesaplanır?

Sermaye azaltımı, genellikle yüzde olarak ifade edilir ve hisse senedi sayısının azaltılması anlamına gelir. Örneğin, %20 oranında bir sermaye azaltımı, her 5 hisseden 1'inin iptal edilmesi demektir.

Sermaye azaltımı sonrasında, hisse senedi fiyatı teorik olarak şu formülle hesaplanır:

Yeni Fiyat = Eski Fiyat / (1 - Azaltım Oranı)

Örneğin, hisse fiyatı 10 TL olan bir şirket %20 oranında sermaye azaltımı yaparsa, teorik yeni fiyat 10 TL / (1 - 0,2) = 12,5 TL olacaktır.

Yatırımcının sahip olduğu hisse adedi ise şu şekilde hesaplanır:

Yeni Hisse Adedi = Eski Hisse Adedi × (1 - Azaltım Oranı)

Örneğin, 100 hisseye sahip bir yatırımcı, %20 sermaye azaltımı sonrasında 100 × (1 - 0,2) = 80 hisseye sahip olacaktır.

Sermaye azaltımında, genellikle iptal edilen hisseler için bir ödeme yapılır. Bu durumda, yatırımcının yeni maliyeti şu şekilde hesaplanır:

Yeni Maliyet = (Eski Hisse Adedi × Eski Maliyet - İptal Edilen Hisse Adedi × Ödeme Tutarı) / Yeni Hisse Adedi

Örneğin, 100 hisseye 10 TL'den sahip olan bir yatırımcı, %20 oranında ve hisse başına 12 TL ödeme yapılan bir sermaye azaltımında:

Yeni Maliyet = (100 × 10 TL - 20 × 12 TL) / 80 = 9,5 TL olacaktır.

Not: Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve finansal tavsiye niteliği taşımaz. Yatırım kararları almadan önce, kişisel finansal durumunuza ve hedeflerinize uygun profesyonel danışmanlık almanız önerilir.