Yıllık İzin Hesaplama
Yıllık izin, çalışanların belirli bir süre çalıştıktan sonra kazandıkları, ücretleri ödenerek çalışma yükümlülüğü olmaksızın geçirebilecekleri yasal bir haktır. Bu makalede, yıllık izin hakkının ne olduğunu, nasıl hesaplandığını, hangi koşullarda geçerli olduğunu ve ilgili yasal düzenlemeleri detaylı olarak inceleyeceğiz.
Yıllık izin nedir?
Yıllık izin, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, belirli bir süre çalışan işçilere tanınan, ücretleri ödenerek dinlenme imkanı sağlayan yasal bir haktır. Yıllık izin, çalışanların fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak, iş verimini artırmak ve sosyal yaşamlarına zaman ayırmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
Yıllık izin nasıl hesaplanır?
Yıllık izin süresi, çalışanın işyerindeki kıdemine ve yaşına göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 53. maddesine göre, yıllık izin süreleri şu şekildedir:
- 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) çalışanlar için: 14 iş günü
- 5 yıldan 15 yıla kadar (15 yıl dahil) çalışanlar için: 20 iş günü
- 15 yıl ve daha fazla çalışanlar için: 26 iş günü
18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Ancak, 18 yaşından küçük işçiler için özel düzenlemeler mevcuttur:
- Çocuk işçiler (15 yaşından küçük): En az 20 iş günü
- Genç işçiler (15-18 yaş arası): En az 20 iş günü
Yıllık izin hakkı hangi koşullarda geçerlidir?
Yıllık izin hakkının kazanılması için bazı koşulların sağlanması gerekmektedir:
- İşyerinde en az bir yıl çalışmış olmak: İşçinin yıllık ücretli izne hak kazanabilmesi için işyerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
- İş sözleşmesinin devam ediyor olması: Yıllık izin hakkının kullanılabilmesi için iş sözleşmesinin devam ediyor olması gerekir.
- İzin hakkının zamanaşımına uğramamış olması: Yıllık izin hakkı, iş sözleşmesinin devamı süresince zamanaşımına uğramaz. Ancak, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıl içinde kullanılmayan veya talep edilmeyen izin hakları zamanaşımına uğrar.
Kıdem hesaplanırken deneme süresi de çalışma süresine dahil edilir mi?
Evet, deneme süresi de çalışma süresine dahil edilir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, işçinin aynı işverene bağlı olarak çalıştığı süreler, deneme süresi de dahil olmak üzere, yıllık izin hakkının hesaplanmasında dikkate alınır. Yani, bir işçi 2 aylık deneme süresi ile işe başlamışsa, bu 2 ay da yıllık izin hakkının hesaplanmasında çalışma süresine dahil edilir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilebilir mi?
Hayır, yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 53. maddesine göre, "Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez." Bu hüküm, işçinin korunması amacıyla getirilmiş emredici bir düzenlemedir. İşçi ve işveren arasında yapılacak bir anlaşma ile yıllık izin hakkının kullanılmaması veya bu haktan vazgeçilmesi mümkün değildir.
Ayrıca, işveren, işçinin hak ettiği yıllık ücretli iznini kullanmasını sağlamakla yükümlüdür. İşveren, yıllık izni kullandırmadığı takdirde, işçinin izin hakkı saklı kalır ve işçi, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, kullanmadığı izin sürelerine ilişkin ücret alacağını talep edebilir.
Yıllık izin kullanımına ilişkin diğer önemli hususlar
Yıllık izin kullanımına ilişkin diğer önemli hususlar şunlardır:
- İzin sürelerinin bölünmesi: Yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
- İzin zamanının belirlenmesi: İşveren, işçinin talebi üzerine izin kullanma zamanını belirler. Ancak, işveren işçinin izin talebini işin aksamaması için düzenleyebilir.
- İzin ücretinin ödenmesi: İşveren, yıllık izin kullanan işçiye, izin süresine ilişkin ücreti, izin başlamadan önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
- İzin defteri tutulması: İşveren, işçilerin yıllık izinlerini gösterir bir kayıt tutmak zorundadır. Bu kayıtta, işçinin adı soyadı, işe girdiği tarih, izne hak kazandığı tarih, iznin başlangıç ve bitiş tarihleri ile iznin kaç gün olduğu gösterilir.
Sonuç
Yıllık izin, çalışanların yasal bir hakkıdır ve bu hakkın doğru şekilde hesaplanması ve kullandırılması önemlidir. İşçiler, çalışma sürelerine ve yaşlarına göre farklı sürelerde yıllık izin hakkına sahiptir. Deneme süresi de dahil olmak üzere, işçinin aynı işverene bağlı olarak çalıştığı tüm süreler, yıllık izin hakkının hesaplanmasında dikkate alınır.
İşverenler, işçilerin yıllık izin haklarını kullanmalarını sağlamakla yükümlüdür ve bu haktan vazgeçilmesi mümkün değildir. Yıllık izin hakkının doğru şekilde hesaplanması ve kullandırılması, hem işçi-işveren ilişkilerinin sağlıklı yürütülmesi hem de yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından önemlidir.