Zekat, İslam'ın beş temel şartından biridir ve belirli bir miktar malı olan Müslümanların, mallarının belirli bir kısmını ihtiyaç sahiplerine vermeleri anlamına gelir. Bu makalede, zekatın ne olduğu, nisap miktarı, kimlere farz olduğu, şartları, ne zaman ve nasıl verildiği, zekat hesaplama yöntemleri ve daha fazlası hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Zekat nedir?

Zekat, sözlükte "artma, çoğalma, temizlik, bereket" anlamlarına gelir. İslami terim olarak ise, dinen zengin sayılan Müslümanların, mallarının belirli bir oranını (genellikle %2.5) Allah'ın emrettiği şekilde ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Zekat, İslam'ın beş şartından biridir ve mali bir ibadettir.

Toplam Varlık Zekat (%2.5) Nisap Miktarı Zekat Oranı (%2.5)

Nisap miktarı nasıl hesaplanır?

Nisap, zekat verilmesi için gereken asgari mal varlığı miktarıdır. Nisap miktarı, 80.18 gram altın veya 561 gram gümüş değerindedir. Günümüzde genellikle altın nisabı esas alınır. Bir kişinin zekat vermekle yükümlü olabilmesi için, mal varlığının nisap miktarına ulaşması gerekir.

Nisap Miktarı = 80.18 gram altın değeri

Örneğin, altının gram fiyatı 1500 TL ise, nisap miktarı:

  • Nisap Miktarı = 80.18 gram × 1500 TL = 120.270 TL olacaktır.

Kimlere farzdır ve zekatın şartları nelerdir?

Zekat, aşağıdaki şartları taşıyan Müslümanlara farzdır:

Zekat verecek kişide aranan şartlar:

  • Müslüman olmak: Zekat, sadece Müslümanlara farz kılınmıştır.
  • Akıl baliğ olmak: Ergenlik çağına gelmiş ve akıl sağlığı yerinde olmak.
  • Hür olmak: Köle olmamak.
  • Nisap miktarına sahip olmak: Temel ihtiyaçlar ve borçlar dışında nisap miktarı kadar mala sahip olmak.
  • Malın üzerinden bir yıl geçmesi: Nisap miktarına ulaşan malın üzerinden bir kameri yıl (hicri takvime göre) geçmesi gerekir.

Zekat verilecek malda aranan şartlar:

  • Tam mülkiyet: Mal üzerinde tam tasarruf hakkına sahip olmak.
  • Nami (artıcı) olmak: Malın kendiliğinden artma özelliğine sahip olması veya artma potansiyeli taşıması.
  • Temel ihtiyaçlardan fazla olmak: Kişinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin temel ihtiyaçlarından fazla olması.
  • Borçtan arınmış olmak: Borçlar düşüldükten sonra nisap miktarına ulaşması.

Ne zaman verilir?

Zekat, malın nisap miktarına ulaşmasından itibaren bir hicri yıl (kameri yıl) geçtikten sonra verilmelidir. Ancak, zekat vermekle yükümlü olan kişi, yıl dolmadan önce de zekatını verebilir. Ramazan ayında zekat vermek daha faziletli görülmüştür, ancak bu bir zorunluluk değildir.

Zekat nasıl verilir?

Zekat, doğrudan hak sahiplerine verilebileceği gibi, güvenilir zekat toplama kurumları aracılığıyla da verilebilir. Zekat verilirken niyet etmek önemlidir. Zekat, malın cinsinden verilebileceği gibi, değeri kadar para olarak da verilebilir.

Zekat verilebilecek kişiler:

Kur'an-ı Kerim'de (Tevbe Suresi, 60. ayet) zekat verilebilecek sekiz sınıf insan belirtilmiştir:

  1. Fakirler: Temel ihtiyaçlarını karşılayamayan kişiler.
  2. Miskinler: Hiçbir şeyi olmayan, muhtaç durumdaki kişiler.
  3. Zekat toplayan görevliler: Zekat toplamakla görevlendirilen kişiler.
  4. Müellefe-i kulûb: Kalpleri İslam'a ısındırılmak istenen kişiler.
  5. Köleler: Özgürlüğüne kavuşmak için para biriktiren köleler.
  6. Borçlular: Borçlarını ödeyemeyecek durumda olanlar.
  7. Allah yolunda olanlar: Allah rızası için çalışanlar, ilim tahsil edenler, cihad edenler.
  8. Yolda kalmış yolcular: Memleketine dönecek imkanı olmayan yolcular.

Eve zekat düşer mi ve kiralık evin zekatı verilir mi?

Oturulan ev, temel ihtiyaç olarak kabul edildiği için zekata tabi değildir. Kişinin oturduğu evin zekatını vermesi gerekmez. Aynı şekilde, kiralık evde oturan kişi de oturduğu evin zekatını vermekle yükümlü değildir, çünkü ev onun mülkiyetinde değildir.

Ancak, kira geliri elde etmek amacıyla satın alınan veya kiraya verilen evlerden elde edilen gelir zekata tabidir. Bu durumda, yıllık kira gelirinden, evin bakım masrafları ve vergiler düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden %2.5 oranında zekat verilmelidir.

Zekat nasıl hesaplanır?

Zekat, genellikle malın değerinin %2.5'i (1/40'ı) olarak hesaplanır. Farklı mal türleri için zekat hesaplama yöntemleri şöyledir:

1. Altın ve Gümüş Zekatı

Altın için nisap miktarı 80.18 gram, gümüş için 561 gramdır. Bu miktarların üzerindeki altın ve gümüş için %2.5 oranında zekat verilir.

  • Altın Zekatı = Altın Miktarı (gram) × Altın Gram Fiyatı × 0.025
  • Gümüş Zekatı = Gümüş Miktarı (gram) × Gümüş Gram Fiyatı × 0.025

2. Nakit Para Zekatı

Nakit para (TL, dolar, euro vb.) için, nisap miktarı altın değeri kadardır. Bu miktarın üzerindeki nakit para için %2.5 oranında zekat verilir.

  • Nakit Para Zekatı = Nakit Para Miktarı × 0.025

3. Ticaret Malları Zekatı

Ticaret amacıyla elde bulundurulan malların piyasa değeri üzerinden %2.5 oranında zekat verilir.

  • Ticaret Malları Zekatı = Ticaret Mallarının Değeri × 0.025

4. Tarım Ürünleri Zekatı (Öşür)

Tarım ürünleri için nisap miktarı 653 kg'dır. Sulama maliyeti olmadan (yağmur suyu ile) yetiştirilen ürünler için %10, sulama maliyeti olan ürünler için %5 oranında zekat (öşür) verilir.

5. Hayvanların Zekatı

Hayvanlar için farklı nisap miktarları ve zekat oranları vardır. Örneğin, koyun ve keçi için nisap 40 adettir ve her 40 koyun/keçi için 1 koyun/keçi zekat olarak verilir.

Sadece nakit olarak mı verilir?

Zekat, malın cinsinden verilebileceği gibi, değeri kadar nakit para olarak da verilebilir. Örneğin, altın zekatı, altın olarak verilebileceği gibi, altının değeri kadar nakit para olarak da verilebilir. Önemli olan, zekatın değerinin doğru hesaplanması ve hak sahiplerine ulaştırılmasıdır.

İnternet üzerinden zekat verebileceğim vakıf veya dernekler hangileridir?

Türkiye'de internet üzerinden zekat bağışı kabul eden güvenilir vakıf ve dernekler şunlardır:

Uyarı: Zekat verirken güvenilir kurumlara bağış yapmaya dikkat edin. Bağış yapmadan önce kurumun resmi web sitesini kullandığınızdan emin olun ve gerekirse kurumla iletişime geçerek bağış kanallarını doğrulayın.

Sonuç

Zekat, İslam'ın beş temel şartından biri olarak, toplumsal dayanışmayı güçlendiren, servetin adil dağılımını sağlayan ve malı temizleyen önemli bir ibadettir. Zekat hesaplaması, nisap miktarı, zekat verilecek kişiler ve diğer detaylar hakkında bilgi sahibi olmak, bu ibadeti doğru şekilde yerine getirmek için önemlidir.

Yukarıda açıklanan formüller ve örnekler, günlük hayatta karşılaşabileceğiniz çeşitli zekat senaryolarını hesaplamanıza yardımcı olacaktır. Zekat hesaplayıcımızı kullanarak, bu hesaplamaları hızlı ve doğru bir şekilde yapabilirsiniz.

Not: Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Dini konularda kesin hükümler için, konunun uzmanlarına danışmanız önerilir.