Emeklilik Borçlanması Nedir?
Emeklilik borçlanması, çalışma hayatı boyunca çeşitli nedenlerle sigortalı olarak geçirilemeyen sürelerin, daha sonra belli bir ücret ödenerek sigortalılık süresine eklenmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulama, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını tamamlamak veya emeklilik yaşını öne çekmek isteyen sigortalılar için önemli bir fırsattır.
Emeklilik Borçlanması Türleri
Türkiye'de uygulanan emeklilik borçlanması türleri şunlardır:
1. Askerlik Borçlanması
Erkek sigortalıların zorunlu askerlik hizmetinde geçen sürelerini borçlanabilmelerini sağlar. Askerlik borçlanması, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını tamamlamak veya emeklilik yaşını öne çekmek isteyen erkek sigortalılar için önemli bir fırsattır.
2. Doğum Borçlanması
Kadın sigortalıların doğum nedeniyle çalışamadıkları süreleri borçlanabilmelerini sağlar. Her bir çocuk için en fazla 2 yıl (720 gün) olmak üzere, toplamda en fazla 3 çocuk için borçlanma yapılabilir. Bu borçlanma türü, 2008 yılından sonra doğum yapan ve SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı'na tabi olarak çalışan kadınlar için geçerlidir.
3. Yurt Dışı Borçlanması
Yurt dışında geçirilen ve Türkiye'de sigortalı olarak değerlendirilmeyen sürelerin borçlanılmasını sağlar. Türk vatandaşları, yurt dışında geçirdikleri süreleri borçlanarak Türkiye'deki emeklilik sistemine dahil edebilirler.
4. Ücretsiz İzin Borçlanması
Doğum veya evlat edinme nedeniyle ücretsiz izne ayrılan sigortalıların, bu süreleri borçlanabilmelerini sağlar. Bu borçlanma türü, 4/a (SSK) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılar için geçerlidir.
5. Staj Borçlanması
Yüksek öğrenimleri sırasında staj yapan sigortalıların, stajda geçen ve sigortalı sayılmayan sürelerini borçlanabilmelerini sağlar.
6. Grev ve Lokavt Borçlanması
Grev veya lokavtta geçen sürelerin borçlanılmasını sağlar. Bu borçlanma türü, 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılar için geçerlidir.
7. Eksik Gün Borçlanması
Ay içerisinde 30 günden az çalışılan sürelerin borçlanılmasını sağlar. Bu borçlanma türü, 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılar için geçerlidir.
Emeklilik Borçlanması Nasıl Yapılır?
Emeklilik borçlanması yapmak için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
- Başvuru: Borçlanma yapmak isteyen sigortalı, bağlı bulunduğu SGK il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvurmalıdır.
- Belgelerin Hazırlanması: Borçlanma türüne göre gerekli belgeler hazırlanmalıdır. Örneğin, askerlik borçlanması için terhis belgesi, doğum borçlanması için doğum belgesi gibi.
- Borçlanma Tutarının Hesaplanması: SGK, borçlanılacak süre ve prime esas kazanç tutarına göre borçlanma tutarını hesaplar.
- Ödeme: Hesaplanan borçlanma tutarı, peşin veya taksitler halinde ödenebilir. Taksitli ödemelerde, borcun tamamı ödenmeden borçlanılan süreler sigortalılık süresine eklenmez.
Emeklilik Borçlanmasının Avantajları
Emeklilik borçlanması, sigortalılara şu avantajları sağlar:
- Erken Emeklilik: Borçlanılan süreler, sigortalılık süresine eklenerek emeklilik yaşının öne çekilmesini sağlayabilir.
- Prim Gün Sayısının Tamamlanması: Emeklilik için gerekli olan prim gün sayısının tamamlanmasına yardımcı olur.
- Emekli Aylığının Artması: Borçlanılan süreler, emekli aylığının hesaplanmasında dikkate alınarak aylık miktarının artmasını sağlayabilir.
- Vergi Avantajı: Ödenen borçlanma tutarları, gelir vergisi matrahından düşülebilir.
Emeklilik Borçlanmasının Maliyeti
Emeklilik borçlanmasının maliyeti, borçlanılacak süre ve prime esas kazanç tutarına göre değişir. Borçlanma tutarı, borçlanılacak her bir gün için, başvuru tarihindeki prime esas günlük kazancın alt ve üst sınırları arasında seçilecek bir kazanç üzerinden %32 oranında hesaplanır.
Örneğin, 2023 yılı için prime esas günlük kazancın alt sınırı 184,05 TL, üst sınırı ise 1.380,38 TL'dir. Buna göre, bir günlük borçlanma tutarı, alt sınır üzerinden 58,90 TL (184,05 x %32), üst sınır üzerinden ise 441,72 TL (1.380,38 x %32) olarak hesaplanır.
Askerlik borçlanması için 18 aylık (540 gün) bir süre borçlanılacaksa, alt sınır üzerinden toplam maliyet 31.806 TL (58,90 x 540), üst sınır üzerinden ise 238.528,80 TL (441,72 x 540) olacaktır.
Emeklilik Borçlanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Emeklilik borçlanması yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Borçlanma Zamanı: Borçlanma, emekliliğe yakın bir zamanda yapılırsa, enflasyon nedeniyle daha yüksek bir maliyet oluşabilir. Bu nedenle, borçlanmanın mümkün olan en erken zamanda yapılması daha avantajlı olabilir.
- Prime Esas Kazanç Tutarı: Borçlanma tutarı, seçilen prime esas kazanç tutarına göre değişir. Yüksek bir kazanç tutarı seçilirse, borçlanma maliyeti artar, ancak emekli aylığı da yüksek olur.
- Borçlanma Türü: Farklı borçlanma türleri, farklı avantajlar sağlayabilir. Örneğin, doğum borçlanması, kadın sigortalılar için önemli bir fırsattır.
- Ödeme Şekli: Borçlanma tutarı, peşin veya taksitler halinde ödenebilir. Taksitli ödemelerde, borcun tamamı ödenmeden borçlanılan süreler sigortalılık süresine eklenmez.