Arabuluculuk Ücreti Hesaplama

Arabuluculuk, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden biri olarak Türk hukuk sisteminde giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu makalede, arabuluculuk kavramını, arabuluculuk ücretinin nasıl hesaplandığını ve arabuluculuk sürecine ilişkin önemli bilgileri detaylı olarak inceleyeceğiz.

Arabuluculuk nedir?

Arabuluculuk, tarafsız bir üçüncü kişinin (arabulucu) yardımıyla, uyuşmazlık yaşayan tarafların, kendi çözümlerini kendilerinin üretmesini amaçlayan, gönüllülük esasına dayalı bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk, mahkeme süreçlerine göre daha hızlı, daha ekonomik ve daha az yıpratıcı bir çözüm yolu sunmaktadır.

Türkiye'de arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile yasal bir zemine kavuşmuştur. Bu kanun, arabuluculuk sürecinin temel ilkelerini, arabulucuların niteliklerini ve arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesine ilişkin esasları düzenlemektedir.

Arabuluculuk ücreti nedir?

Arabuluculuk ücreti, arabulucunun sunduğu hizmet karşılığında aldığı ücrettir. Bu ücret, Adalet Bakanlığı tarafından her yıl yayımlanan Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi'ne göre belirlenir. Arabuluculuk ücreti, genellikle uyuşmazlık konusunun değerine, taraf sayısına, toplantı sayısına ve arabuluculuk sürecinin sonucuna (anlaşma sağlanıp sağlanmadığına) göre değişiklik gösterir.

Arabuluculuk ücreti nasıl hesaplanır?

Arabuluculuk ücreti hesaplanırken, arabuluculuk türüne göre farklı kriterler dikkate alınır. Temel olarak üç tür arabuluculuk vardır:

1. İhtiyari (İsteğe Bağlı) Arabuluculuk

İhtiyari arabuluculukta, taraflar kendi istekleriyle arabuluculuk sürecine başvururlar. Bu tür arabuluculukta ücret hesaplaması şu şekilde yapılır:

• Konusu para olmayan veya para ile değerlendirilemeyen uyuşmazlıklarda sabit bir ücret uygulanır.
• Konusu para olan veya para ile değerlendirilebilen uyuşmazlıklarda, uyuşmazlık miktarına göre kademeli bir tarife uygulanır.
• Taraf sayısı ikiden fazla ise, her bir taraf için belirli bir ek ücret alınır.
• Birden fazla toplantı yapılması durumunda, ilk toplantıdan sonraki her bir toplantı için ek ücret alınır.
• Anlaşma sağlanması durumunda, arabulucuya ek bir ücret (anlaşma primi) ödenir.

2. Dava Şartı Arabuluculuk

Dava şartı arabuluculuk, belirli uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurulmasının zorunlu olduğu durumlardır. İş uyuşmazlıkları, ticari uyuşmazlıklar ve tüketici uyuşmazlıkları gibi alanlarda dava şartı arabuluculuk uygulanmaktadır. Bu tür arabuluculukta ücret hesaplaması şu şekilde yapılır:

• İlk iki saatlik ücret, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
• İki saati aşan kısım için, ihtiyari arabuluculuktaki gibi ücret hesaplanır, ancak genellikle daha düşük tarifeler uygulanır.
• Anlaşma sağlanması durumunda, arabulucuya ek bir ücret ödenir.

3. Ticari Dava Arabuluculuğu

Ticari uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunludur. Bu tür arabuluculukta ücret hesaplaması, dava şartı arabuluculuğa benzer şekilde yapılır, ancak ticari uyuşmazlıkların genellikle daha yüksek meblağlı olması nedeniyle farklı tarife dilimleri uygulanabilir.

Arabuluculuk ücretini kim öder?

Arabuluculuk ücretinin kim tarafından ödeneceği, arabuluculuk türüne ve sürecin sonucuna göre değişir:

İhtiyari Arabuluculukta:

• Taraflar, arabuluculuk ücretini eşit olarak öderler, ancak başka türlü kararlaştırabilirler.
• Anlaşma sağlanması durumunda, anlaşma belgesinde ücretin nasıl paylaşılacağı belirtilebilir.

Dava Şartı Arabuluculukta:

• İlk iki saatlik ücret, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
• İki saati aşan kısım için, taraflar eşit olarak ödeme yaparlar.
• Anlaşma sağlanamaması ve dava açılması durumunda, arabuluculuk ücreti yargılama gideri olarak kabul edilir ve davada haksız çıkan tarafa yükletilir.

Hesaplama yapılırken hangi yılın tarifesi baz alınır?

Arabuluculuk ücreti hesaplanırken, arabuluculuk sürecinin başladığı tarihte yürürlükte olan tarife baz alınır. Adalet Bakanlığı, her yıl ocak ayında yeni tarifeyi Resmi Gazete'de yayımlar ve bu tarife, bir sonraki tarifenin yürürlüğe girmesine kadar geçerli olur.

Örneğin, arabuluculuk süreci 2023 yılında başlamışsa, 2023 yılı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi uygulanır. Süreç bir sonraki yıla sarksa bile, başlangıç tarihindeki tarife geçerli olmaya devam eder.

Arabuluculuk sürecinin avantajları

Arabuluculuk, geleneksel dava yoluna göre birçok avantaj sunar:

• Hız: Arabuluculuk süreci, dava sürecine göre çok daha kısa sürede tamamlanabilir.
• Ekonomiklik: Arabuluculuk ücreti, genellikle dava masraflarından daha düşüktür.
• Gizlilik: Arabuluculuk görüşmeleri gizlidir ve burada paylaşılan bilgiler, daha sonra mahkemede delil olarak kullanılamaz.
• İlişkilerin Korunması: Arabuluculuk, taraflar arasındaki ilişkilerin korunmasına yardımcı olur.
• Esneklik: Taraflar, kendi çözümlerini kendileri üretebilir ve daha yaratıcı çözümler bulabilirler.
• Kontrol: Taraflar, süreci ve sonucu kontrol edebilirler.

Arabuluculuk sürecinin aşamaları

Arabuluculuk süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:

1. Başvuru: Taraflar, arabulucuya başvurur veya mahkeme tarafından arabulucuya yönlendirilir.
2. Hazırlık: Arabulucu, taraflarla ön görüşmeler yapar ve süreci planlar.
3. Açılış Toplantısı: Arabulucu, süreci açıklar ve tarafların görüşlerini dinler.
4. Müzakere: Taraflar, arabulucunun yardımıyla çözüm önerileri geliştirir.
5. Anlaşma: Taraflar anlaşmaya varırsa, anlaşma belgesi düzenlenir ve imzalanır.
6. Sonlandırma: Anlaşma sağlanamazsa veya taraflardan biri süreçten çekilirse, arabuluculuk sona erer.