Binek Araç Gider Kısıtlaması
Binek araçların giderlerine ilişkin kısıtlamalar, 7194 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yapılan değişikliklerle 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bu makalede, binek araç gider kısıtlamasının kapsamı, uygulanışı ve mükelleflerin bilmesi gereken önemli noktaları detaylı olarak inceleyeceğiz.
Binek araç gider kısıtlaması nedir?
Binek araç gider kısıtlaması, işletmelerin ve serbest meslek erbaplarının faaliyetlerinde kullandıkları binek araçlara ilişkin giderlerin vergi matrahının tespitinde indirilebilecek kısmını sınırlayan yasal düzenlemedir. Bu düzenleme ile binek araçların alımında ödenen KDV ve ÖTV, amortisman giderleri, kiralama giderleri ve diğer işletme giderlerinin belirli oranlarla sınırlandırılması amaçlanmıştır.
Hangi araçlar gider kısıtlamasına tabidir?
Gider kısıtlaması, esas olarak binek otomobiller için geçerlidir. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'na göre binek otomobil, "otomobil, arazi taşıtı, her türlü arazi yollarında kullanılabilen özel taşıtlar ile panel van ve benzeri taşıtlar" olarak tanımlanmaktadır.
Aşağıdaki araçlar binek otomobil kapsamında değerlendirilir ve gider kısıtlamasına tabidir:
- Otomobiller
- Arazi taşıtları (Jeep, Land Rover vb.)
- Panel van ve benzeri hafif ticari araçlar (yolcu taşıma kapasitesi olan)
- Station wagon tipi araçlar
Aşağıdaki araçlar ise binek otomobil kapsamında değerlendirilmez ve gider kısıtlamasına tabi değildir:
- Kamyonet, kamyon ve otobüsler
- Çekiciler
- İş makineleri
- Motosikletler
- Özel amaçlı taşıtlar (ambulans, itfaiye aracı vb.)
Binek araçlar için gider kısıtlaması hangi kalemleri kapsar?
Binek araçlara ilişkin gider kısıtlaması dört ana kalemde uygulanmaktadır:
1. Binek araç alımında ÖTV ve KDV gider olarak yazılabilir mi?
7194 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeye göre, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillerin iktisabına ilişkin ödenen ÖTV ve KDV'nin en fazla %70'i gider olarak dikkate alınabilir. Kalan %30'luk kısım ise kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak değerlendirilir.
2. Binek araçların amortisman giderleri nasıl hesaplanır?
Binek otomobillere ilişkin amortisman giderlerinde de kısıtlama söz konusudur. Özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 2024 yılı için 700.000 TL'yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 800.000 TL'yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir.
Bu tutarları aşan kısma isabet eden amortisman ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır. Bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
3. Araç kiralamada gider kısıtlaması nasıl uygulanır?
Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 2024 yılı için 17.000 TL'ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir. Bu tutarı aşan kısım ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilir. Bu tutar da her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
4. Diğer giderler (yakıt, bakım, sigorta vb.)
Binek otomobillere ilişkin giderlerin (yakıt, bakım, sigorta, otopark vb.) en fazla %70'i vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilir. Kalan %30'luk kısım ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilir.
İkinci el araç alımlarında gider kısıtlaması var mı?
Evet, ikinci el araç alımlarında da gider kısıtlaması uygulanmaktadır. İkinci el olarak satın alınan binek otomobillerin amortismana tabi tutarı, ÖTV ve KDV dahil 2024 yılı için 800.000 TL ile sınırlıdır. Bu tutarı aşan kısma isabet eden amortisman, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır.
Şirket adına alınan binek araçlarda ÖTV ve KDV indirimi var mı?
Şirketler, binek otomobil alımında ödedikleri KDV'nin sadece %50'sini indirim konusu yapabilirler (KDV Kanunu Madde 30/b). Kalan %50'lik kısım ise gider olarak dikkate alınabilir, ancak bu giderin de en fazla %70'i vergi matrahının tespitinde indirilebilir.
ÖTV ise indirim konusu yapılamaz, ancak maliyet bedeline dahil edilebilir veya doğrudan gider yazılabilir. Gider yazılması durumunda, bu giderin en fazla %70'i vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilir.
Binek araç gider kısıtlaması serbest meslek erbapları için de geçerli mi?
Evet, binek araç gider kısıtlaması serbest meslek erbapları (doktor, avukat, mali müşavir vb.) için de geçerlidir. Serbest meslek erbapları da binek otomobillerine ilişkin giderleri, yukarıda belirtilen sınırlamalar dahilinde serbest meslek kazançlarının tespitinde indirim konusu yapabilirler.
Binek araç gider kısıtlamasını aşan giderler nasıl kaydedilir?
Binek araç gider kısıtlamasını aşan tutarlar, kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak muhasebe kayıtlarında izlenir ve vergi matrahına ilave edilir. Bu tutarlar, kurumlar vergisi beyannamesinde "Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler" satırında gösterilir.
Örneğin, aylık 20.000 TL kira bedeli ödenen bir binek otomobil için 2024 yılında aylık 17.000 TL'ye kadar olan kısım gider olarak dikkate alınabilir. Kalan 3.000 TL ise KKEG olarak kaydedilir.
Yıllara göre kısıtlama sınırları nedir?
Binek araç gider kısıtlamasına ilişkin tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. Son yıllara ait sınırlar aşağıdaki gibidir:
| Yıl | Amortisman Sınırı (ÖTV ve KDV Hariç) | Amortisman Sınırı (ÖTV ve KDV Dahil) | Aylık Kira Sınırı |
|---|---|---|---|
| 2024 | 700.000 TL | 800.000 TL | 17.000 TL |
| 2023 | 320.000 TL | 370.000 TL | 8.500 TL |
| 2022 | 230.000 TL | 260.000 TL | 6.000 TL |
| 2021 | 170.000 TL | 200.000 TL | 5.500 TL |
| 2020 | 160.000 TL | 300.000 TL | 5.500 TL |
Not: Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve vergi mevzuatındaki değişiklikler nedeniyle güncel olmayabilir. Kesin bilgi için lütfen bir mali müşavire danışınız veya güncel mevzuatı kontrol ediniz.