Huzur hakkı, şirketlerin yönetim kurulu üyelerine yaptıkları ödemeler için kullanılan bir terimdir. Bu makalede, huzur hakkının ne olduğunu, kimlere ödendiğini, nasıl hesaplandığını ve vergilendirildiğini detaylı olarak inceleyeceğiz.

Huzur hakkı nedir?

Huzur hakkı, şirketlerin yönetim kurulu üyelerine, yönetim kurulu toplantılarına katılmaları ve şirket yönetimine katkıda bulunmaları karşılığında ödedikleri ücrettir. Bu ödeme, yönetim kurulu üyelerinin şirkete ayırdıkları zaman ve emek karşılığında bir tazminat niteliğindedir.

Huzur hakkı ödemeleri genellikle aylık veya üç aylık dönemlerde yapılır ve tutarı şirketin büyüklüğüne, faaliyet gösterdiği sektöre, yönetim kurulu üyesinin sorumluluklarına ve şirketin finansal durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Huzur Hakkı Kavramı Tanım Yönetim kurulu üyelerine yapılan ödeme Amaç Toplantılara katılım ve şirket yönetimine katkı karşılığı Periyot Aylık veya üç aylık dönemler Tutar Şirket büyüklüğü, sektör ve finansal duruma göre değişir

Kimlere ödenir?

Huzur hakkı, şirketlerin yönetim kurulu üyelerine ödenir. Yönetim kurulu üyeleri, şirketin en üst düzey karar organı olan yönetim kurulunda görev yapan kişilerdir. Bu kişiler:

  • Şirket ortakları veya hissedarları olabilir
  • Şirket dışından profesyonel yöneticiler olabilir
  • Şirket içinden üst düzey yöneticiler olabilir
  • Bağımsız yönetim kurulu üyeleri olabilir

Özellikle halka açık şirketlerde, kurumsal yönetim ilkeleri gereği bağımsız yönetim kurulu üyelerinin bulunması zorunludur ve bu üyelere huzur hakkı ödenmesi yaygın bir uygulamadır.

Huzur hakkının avantajı nedir?

Huzur hakkı ödemelerinin hem şirketler hem de yönetim kurulu üyeleri açısından çeşitli avantajları bulunmaktadır:

Şirketler açısından avantajları:

  • Huzur hakkı ödemeleri, şirketler için gider olarak kaydedilebilir ve kurumlar vergisi matrahından düşülebilir.
  • Profesyonel ve nitelikli kişileri yönetim kuruluna çekmek için bir teşvik sağlar.
  • Yönetim kurulu üyelerinin şirket işlerine daha fazla zaman ayırmasını ve daha aktif katılım göstermesini teşvik eder.

Yönetim kurulu üyeleri açısından avantajları:

  • Şirkete ayırdıkları zaman ve emek karşılığında düzenli bir gelir elde ederler.
  • Şirket çalışanı olmayan yönetim kurulu üyeleri için ek bir gelir kaynağı oluşturur.
  • Profesyonel yönetim kurulu üyeliği kariyeri için önemli bir gelir bileşenidir.

Huzur hakkı ödemesi yapabilmek için neler gerekir?

Bir şirketin yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı ödemesi yapabilmesi için bazı yasal ve idari gerekliliklerin yerine getirilmesi gerekmektedir:

  1. Şirket ana sözleşmesinde hüküm bulunması: Şirketin ana sözleşmesinde yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı ödenebileceğine dair bir hüküm bulunmalıdır.
  2. Genel kurul kararı: Huzur hakkı ödemelerinin yapılabilmesi için şirket genel kurulunun bu konuda karar alması gerekir. Genel kurul, huzur hakkı tutarını belirleyebilir veya bu yetkiyi yönetim kuruluna devredebilir.
  3. Yönetim kurulu kararı: Genel kurulun yetki vermesi durumunda, yönetim kurulu kendi üyelerine ödenecek huzur hakkı tutarını belirleyen bir karar almalıdır.
  4. Vergi ve SGK yükümlülüklerinin yerine getirilmesi: Huzur hakkı ödemeleri üzerinden gerekli vergi kesintilerinin yapılması ve SGK primlerinin ödenmesi gerekmektedir.

Huzur hakkı nasıl hesaplanır?

Huzur hakkı hesaplaması, brüt tutar üzerinden yapılır ve çeşitli kesintiler uygulanarak net ödeme tutarı belirlenir. Hesaplama adımları şu şekildedir:

1. Brüt Huzur Hakkı Tutarının Belirlenmesi

Brüt huzur hakkı tutarı, şirketin genel kurulu veya yönetim kurulu tarafından belirlenir. Bu tutar, şirketin büyüklüğüne, faaliyet gösterdiği sektöre ve finansal durumuna göre değişiklik gösterebilir.

2. SGK Primi Kesintileri

Yönetim kurulu üyesinin durumuna göre SGK primi kesintileri şu şekilde uygulanır:

  • Şirket çalışanı olan yönetim kurulu üyeleri için: Brüt huzur hakkı tutarı üzerinden %14 oranında SGK primi (işçi payı) ve %1 oranında işsizlik sigortası primi (işçi payı) kesilir.
  • Şirket çalışanı olmayan yönetim kurulu üyeleri için: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4/b maddesi kapsamında değerlendirilir ve SGK primi kesintisi yapılmaz.
  • Emekli olan yönetim kurulu üyeleri için: Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesilir. Bu oran, emekliliğin bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumuna göre değişiklik gösterebilir.

3. Gelir Vergisi Hesaplaması

Gelir vergisi, SGK primleri düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden, gelir vergisi tarifesine göre hesaplanır. Gelir vergisi tarifesi, yıllık olarak belirlenir ve dilimler halinde uygulanır.

2023 yılı için gelir vergisi tarifesi şu şekildedir:

  • 70.000 TL'ye kadar: %15
  • 150.000 TL'nin 70.000 TL'si için 10.500 TL, fazlası: %20
  • 550.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL, fazlası: %27
  • 1.900.000 TL'nin 550.000 TL'si için 134.500 TL, fazlası: %35
  • 1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 607.000 TL, fazlası: %40

Yönetim kurulu üyesinin başka gelirleri varsa, bu gelirler de dikkate alınarak toplam gelir üzerinden vergi dilimi belirlenir.

4. Damga Vergisi Hesaplaması

Huzur hakkı ödemeleri üzerinden, brüt tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

5. Asgari Geçim İndirimi (AGİ) Uygulaması

Yönetim kurulu üyesinin medeni durumu ve çocuk sayısına göre asgari geçim indirimi hesaplanır ve gelir vergisinden mahsup edilir.

6. Net Huzur Hakkı Tutarının Hesaplanması

Net huzur hakkı tutarı, brüt tutardan SGK primleri, gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri düşüldükten sonra, AGİ tutarı eklenerek hesaplanır.

Formül: Net Huzur Hakkı = Brüt Huzur Hakkı - SGK Primleri - Gelir Vergisi - Damga Vergisi + AGİ

Huzur Hakkı Hesaplama Adımları 1. Brüt Huzur Hakkı Tutarının Belirlenmesi 2. SGK Primi Kesintileri 3. Gelir Vergisi Hesaplaması 4. Damga Vergisi Hesaplaması 5. Asgari Geçim İndirimi (AGİ) Uygulaması 6. Net Huzur Hakkı Tutarının Hesaplanması

Huzur hakkı ödemeleri gelir vergisi beyanına tabi mi?

Huzur hakkı ödemeleri, gelir vergisi kanunu açısından "ücret" olarak değerlendirilir ve gelir vergisi beyanına tabidir. Ancak, vergilendirme şekli yönetim kurulu üyesinin durumuna göre değişiklik gösterir:

  • Tek işverenden alınan huzur hakkı: Yönetim kurulu üyesinin başka bir geliri yoksa ve sadece bir şirketten huzur hakkı alıyorsa, kaynakta kesilen vergi nihai vergi olur ve ayrıca beyanname vermesine gerek yoktur.
  • Birden fazla işverenden alınan huzur hakkı: Yönetim kurulu üyesi birden fazla şirketten huzur hakkı alıyorsa ve ikinci ve sonraki işverenlerden aldığı ücretlerin toplamı, belirli bir tutarı aşıyorsa (2023 yılı için 70.000 TL), tüm ücret gelirlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekir.
  • Başka gelir unsurları ile birlikte huzur hakkı: Yönetim kurulu üyesinin huzur hakkı dışında ticari kazanç, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı gibi başka gelir unsurları varsa, bu gelirlerin toplamı belirli bir tutarı aşıyorsa, tüm gelirlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekir.

Asgari geçim indirimi nasıl uygulanır?

Asgari geçim indirimi (AGİ), ücretlilerin medeni durumu ve çocuk sayısına göre belirlenen bir tutarın, hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi yoluyla uygulanır. Huzur hakkı ödemelerinde de AGİ uygulanabilir.

AGİ hesaplaması şu şekilde yapılır:

  1. Asgari ücretin yıllık brüt tutarı hesaplanır.
  2. Bu tutar, mükellefin medeni durumu ve çocuk sayısına göre belirlenen oranla çarpılır:
    • Mükellefin kendisi için: %50
    • Çalışmayan ve geliri olmayan eş için: %10
    • İlk iki çocuk için: Her bir çocuk için %7,5
    • Üçüncü çocuk için: %10
    • Dördüncü ve sonraki çocuklar için: Her bir çocuk için %5
  3. Bulunan tutar, gelir vergisi oranı (%15) ile çarpılır.
  4. Hesaplanan AGİ tutarı, aylık olarak gelir vergisinden mahsup edilir.

Örneğin, evli ve 2 çocuklu bir yönetim kurulu üyesi için AGİ oranı: %50 (kendisi) + %10 (eşi) + %7,5 (1. çocuk) + %7,5 (2. çocuk) = %75 olarak hesaplanır.

Huzur hakkı ödemelerinde nelere dikkat edilmelidir?

Huzur hakkı ödemelerinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

  • Yasal dayanağın oluşturulması: Huzur hakkı ödemelerinin yapılabilmesi için şirket ana sözleşmesinde hüküm bulunması ve genel kurul kararı alınması gerekir.
  • Vergi ve SGK yükümlülüklerinin doğru hesaplanması: Yönetim kurulu üyesinin durumuna göre (şirket çalışanı, emekli, başka geliri olup olmaması vb.) vergi ve SGK kesintilerinin doğru hesaplanması önemlidir.
  • Belgelendirme: Huzur hakkı ödemeleri için ücret bordrosu düzenlenmeli ve ödemeler banka aracılığıyla yapılmalıdır.
  • Beyanname yükümlülükleri: Şirket tarafından muhtasar beyanname ile vergi dairesine, aylık prim ve hizmet bildirimi ile SGK'ya bildirim yapılmalıdır.
  • Yönetim kurulu üyesinin beyan yükümlülüğü: Yönetim kurulu üyesinin başka gelirleri varsa, yıllık gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü olup olmadığı kontrol edilmelidir.
  • Tutarın makul olması: Huzur hakkı tutarının, şirketin büyüklüğü, faaliyet gösterdiği sektör ve finansal durumu ile orantılı ve makul olması önemlidir.
  • Örtülü kazanç dağıtımı riski: Özellikle aile şirketlerinde, yönetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakkı tutarlarının piyasa koşullarına uygun olmaması durumunda, örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilebilir ve vergi cezaları ile karşılaşılabilir.

Not: Bu makaledeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve vergi mevzuatı değişikliklerine göre güncellenmelidir. Huzur hakkı ödemeleri ile ilgili spesifik durumlar için bir mali müşavir veya vergi danışmanına başvurmanız önerilir.